به گزارش کردپرس، در حالی که ترکیه وارد حساسترین مرحله تلاشهای یکساله برای حل مسئله کردها شده، تونجر بکرخان، رئیس مشترک حزب دموکراسی و برابری خلقها (DEM)، در گفتوگویی با موسسه رسانه ای «آمارگی» تأکید میکند که «سه گام تاریخی» از سوی PKK برداشته شده و اکنون نوبت دولت است که با اقدامهای ملموس، اعتماد عمومی را تقویت کند. بکرخان هشدار میدهد: اگر آنکارا تعلل کند، «امیدبخشترین فرصت چند دهه اخیر» ممکن است به سرنوشت روند صلح ۲۰۱۵ دچار شود.
پشت درهای بسته: چگونه روند جدید شکل گرفت؟
برخلاف روند علنی و پرتنش سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، ابتکار کنونی در سکوت کامل و با حداقل واکنش سیاسی پیش میرود. کمیسیونی ویژه در پارلمان با احزاب سیاسی، نهادهای مدنی، برخی مقامات سابق و حتی عبدالله اوجالان در امرالی مشورت کرده است. به گفته بکرخان، سفر سه عضو کمیسیون – از AKP، MHP و DEM – به امرالی و دیدار چندساعته با رهبر زندانی PKK، «پایان مرحله نخست» این روند بود.»
این کمیسیون اکنون خود را برای ارائه گزارش نهایی به مجلس آماده میکند؛ گزارشی که احتمالاً شامل چارچوب قانونی ویژهای برای خلع سلاح، ادغام نیروها و اصلاح پروندههای قضایی مرتبط با تروریسم خواهد بود. اما محرمانه بودن گفتوگوها نیز هزینه داشته است زیرا خلأ اطلاعاتی سبب شده بخشهایی از طیف سیاسی با شایعهسازی و ایجاد ترس، روند را تحت فشار قرار دهند.
«گامهای سخت برداشته شد؛ اما مردم هنوز چیزی ندیدهاند» بکرخان میگوید فضای عمومی در مناطق کردنشین آمیختهای از امید محتاطانه و نگرانی فزاینده است. بهرغم یک سال آرامش نسبی و نبود درگیری گسترده:
- شهرداران کرد همچنان با قیمهای دولتی جایگزین میشوند،
- دانشجویان بهخاطر انتشار پستهای اینترنتی بازداشت میشوند،
- هزاران زندانی زیر عنوان تروریسم در حبساند،
- و احکام دادگاه اروپایی حقوق بشر – مانند آزادی صلاحالدین دمیرتاش – اجرا نشده است.
به گفته او: «مردم میپرسند: چه تغییری کرده؟» از نظر بکرخان، دولت باید با اقدامهای حقوقی فوری – از جمله اجرای احکام قضایی و رفع فشارهای امنیتی – نشان دهد که روند از گفتار به عمل رسیده است.
نگرانی های دولت: از واکنش راست افراطی تا معادلات سوریه
گرچه دولت انگیزههای واضحی– از بنبست نظامی گرفته تا نقش تعیینکننده کردها در سوریه و عراق – برای ادامه روند دارد اما نگرانیهای جدی نیز وجود دارد. از جمله:
- ترس از واکنش احزاب راستگرا
- ترس از تقویت مطالبات خودگردانی
- و ترس از آغاز روندی که «مهارپذیر نباشد»
بکرخان میگوید این دغدغهها واقعیاند، اما نمیتوانند سرنوشت صلح را تعیین کنند: «این مسئله با امنیتیسازی حل نمیشود. راهحل دموکراتیک به نفع ۸۶ میلیون نفر است.»
تصویب قانونی ویژه که کافی نیست
هسته اصلی بحث پارلمانی پیشِ رو، تصویب قانون ویژهای است که وضعیت نیروهای PKK، بازگشت، ادغام و خلع سلاح را تنظیم میکند.
اما بکرخان هشدار میدهد که این قانون باید با اصلاحات عمیقتر همراه باشد. از جمله:
- اصلاح قانون مبارزه با تروریسم
- تغییر رژیم اجرای احکام
- تضمین آزادی بیان
- و برابری حقوقی کامل
او تأکید میکند: «مسئله کرد فقط با یک قانون حل نمیشود. باید ریشههای تبعیض و سرکوب اصلاح شود.»
کردستان سوریه؛ معمای دشوار در محاسبات آنکارا
بخش مهمی از گفتوگو به سوریه اختصاص داشت. بکرخان از اینکه ترکیه حاضر نیست با خودمدیریتی شمال و شرق سوریه (روژاوا) یا رهبران سیاسی آن وارد گفتوگو شود، انتقاد کرد. او گفت:
«الهام احمد در پارلمانهای اروپا سخنرانی میکند؛ آمریکا با مظلوم عبدی دیدار میکند. چرا ترکیه نمیتواند گفتوگو کند؟» به باور او، بیتوجهی به کردهای سوریه اعتماد کردهای داخل کشور را نیز تضعیف میکند. او همچنین ممنوعیت حضور الهام احمد در کنفرانس بینالمللی حزب DEM را «پیامی نادرست در زمانی حساس» دانست.
اگر این روند شکست بخورد…
بکرخان نمیخواهد سناریوی فروپاشی را مطرح کند، اما بهصراحت هشدار میدهد: «قبلاً تجربهاش را داشتهایم؛ هیچکس سود نکرد.» او تأکید میکند کردها راهحل را در داخل ترکیه جستوجو میکنند، نه در قدرتهای خارجی. به گفته او، «اگر کردها در جنگ استقلال همراه قدرتهای امپریالیستی شده بودند، شاید امروز دولتی داشتند؛ اما انتخاب کردند کنار مردمی بمانند که با آنها زندگی میکنند.»
یک لحظه نادر، یک انتخاب سرنوشتساز
روند فعلی مجموعهای کمسابقه از شرایط را فراهم کرده است:
- آرامش نسبی در میدان،
- تماس مستقیم دولت با اوجالان،
- و سازوکار پارلمانی آماده برای تصمیمگیری.
بکرخان نتیجه میگیرد: «این فقط مسئله کردها نیست؛ مسئله ترکیه است، مسئله دموکراسی. است» او تأکید میکند که فرصت کنونی پایدار نیست زیرا
«گامهای تاریخی برداشته شده، اما در سوی دولت همهچیز آهسته است. باید حرکت کند تا جامعه به روند اعتماد کند.»
نظر شما