آزمون صلح کردها؛ از آنکارا تا دمشق

سرویس جهان- به نوشته مجله آمریکایی ژاکوبین، با توجه به اختلاف روایت‌ها در ترکیه و چانه‌زنی بر سر عدم تمرکز در دمشق، پرونده صلح کردها وارد مرحله‌ای شده که پیامدهای آن فراتر از مرزهای ملی و تعیین‌کننده نظم جدید منطقه خواهد بود.

به گزارش کردپرس، مجله ژاکوبین آمریکا با اشاره به حرکت لاک پشتی روند صلح میان ترکیه و کردها از یک سو و راکد ماندن روند توافق 10 مارس 2025 میان کردهای سوریه و دولت تحت رهبری احمد الشرع نوشت: کردهای سوریه از روند صلح میان ترکیه و حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) استقبال کرده‌اند و آن را تحولی بالقوه تعیین‌کننده برای آینده خود می‌دانند. اما مسئله این است که این روند روی توافق میان کردهای سوریه و دمشضق نیز سایه افکنده و حتی کردهای سوریه این دو را از هم تفکیک نمی کنند. حسن محمد علی، رئیس مشترک دفتر روابط عمومی «شورای دموکراتیک سوریه» (SDC)، می‌گوید اگر این روند به پیشرفت واقعی برسد، «بی‌تردید تأثیر مثبتی بر ما نیز خواهد داشت. این پیشرفت می‌تواند تهدید ترکیه را کاهش دهد و از سطح خطراتی که متوجه روژاوا و شمال‌شرق سوریه است بکاهد. هرچه این روند جلوتر برود، برای ما بهتر خواهد بود.»

با این حال، روند صلح؛ نه فقط به‌دلیل سابقه طولانی درگیری، بلکه به‌سبب اختلاف نظر عمیق بر سر این‌که نتیجه نهایی آن چه باید باشد، به‌شدت پیچیده است. از نگاه حسن محمد علی، ترکیه عملاً چاره‌ای جز حرکت به‌سوی راه‌حل دیپلماتیک با پ‌ک‌ک، به‌ویژه با توجه به جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیکی آنکارا در حوزه انرژی، ندارد. او تأکید می‌کند که ترکیه می‌خواهد به گذرگاه و هاب انتقال انرژی از کشورهای خلیج فارس از مسیر عراق و احتمالاً سوریه تبدیل شود؛ هدفی که بدون ثبات و صلح در منطقه دست‌نیافتنی است. به گفته او: «برای موفقیت این پروژه‌ها، منطقه باید به ثبات و آرامش برسد.»

در همین حال، مذاکرات میان شورای دموکراتیک سوریه و دولت دمشق نیز با کندی پیش می‌رود. با این وجود، حسن محمد علی از برخی تحولات مثبت در آخرین دور گفت‌وگوها خبر می‌دهد. به گفته او، طرفین توافق کرده‌اند که «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) به سه لشکر یا یگان نظامی یکپارچه تبدیل شوند؛ یگان‌هایی که هرکدام ساختار و تشکیلات متمایز خود را حفظ می‌کنند، اما در چارچوب نیروهای دولتی سوریه ادغام می‌شوند.

با وجود این، شورای دموکراتیک سوریه همچنان بر ضرورت حرکت سوریه به‌سوی نوعی نظام غیرمتمرکز پافشاری می‌کند. آلدار خلیل، از رهبران حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) که شاخه سوری جریان نزدیک به پ‌ک‌ک محسوب می‌شود، می‌گوید احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه، در گفت‌وگوها «تا آنجا پیش رفته که گفته با غیرمتمرکزسازی مشکلی ندارد، به شرطی که از خود واژه “عدم تمرکز” استفاده نشود.» به گفته خلیل، الشرع پیشنهاد داده است که این مدل «در عمل اجرا شود، اما نام دیگری برای آن انتخاب شود.»

در سطح بین‌المللی، نقش ایالات متحده نیز بر پیچیدگی اوضاع افزوده است. حسن محمد علی می‌گوید تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه، در گفت‌وگوهایی میان احمد الشرع و مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه، مشارکت داشته است. با این حال، مواضع علنی باراک تصویر امیدوارکننده‌ای از نگاه واشنگتن به آینده سیاسی سوریه ترسیم نمی‌کند. او آشکارا گفته است که غیرمتمرکزسازی را گزینه مناسبی برای سوریه نمی‌داند و معتقد است «پادشاهی خیرخواهانه» مدلی است که در خاورمیانه بهتر جواب می‌دهد؛ دیدگاهی که با خواسته‌های کردها و چشم‌انداز یک دولت دموکراتیک و مشارکتی در سوریه هم‌خوانی ندارد.

پیچیدگی روند صلح ترکیه و پ‌ک‌ک تنها به معادلات منطقه‌ای محدود نمی‌شود. همان‌گونه که فدریک گِردینک، روزنامه‌نگار مسائل کردها، اشاره می‌کند، حتی در داخل ترکیه نیز برداشت واحدی از هدف مذاکرات وجود ندارد. احزاب حاکم، یعنی حزب عدالت و توسعه (AKP) و حزب حرکت ملی (MHP)، معمولاً از «ترکیه‌ای عاری از ترور» به‌عنوان هدف نهایی یاد می‌کنند؛ در حالی که حزب دموکراتیک خلق‌های سابق یا دموکراسی و برابری کنونی  (DEM)، که ریشه در جنبش سیاسی کردها و چپ ترکیه دارد، از ضرورت گذار به «ترکیه‌ای دموکراتیک» سخن می‌گوید.

بردان اوزتورک، سخنگوی حزب DEM، تأکید می‌کند که صلح پایدار بدون به‌رسمیت شناختن حقوق سیاسی و فرهنگی کردها امکان‌پذیر نیست. به گفته او، این حقوق باید «تقویت و نهادینه» شوند و روند صلح نیازمند «اقدامات حقوقی مشخص و ملموس» است تا بر پایه‌ای شفاف، قانونی و قابل اتکا استوار شود.

در مجموع، آنچه از دل این تحولات برمی‌آید، درهم‌تنیدگی عمیق مسئله کردها در ترکیه و سوریه است. سرنوشت روند صلح میان آنکارا و پ‌ک‌ک نه‌تنها آینده کردهای ترکیه، بلکه موازنه قدرت، امنیت و ساختار سیاسی شمال‌شرق سوریه را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد؛ پیوندی که نشان می‌دهد هیچ‌یک از این پرونده‌ها را نمی‌توان به‌صورت جداگانه حل‌وفصل کرد.

کد مطلب 2791909

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha